Głos ludzki narażony jest na rożnego rodzaju niebezpieczeństwa wynikające z braku wiedzy i doświadczenia w emitowaniu dźwięku. Szczególnie dotyczy to osób, dla których głos jest podstawowym narzędziem pracy, a więc piosenkarzy, aktorów, nauczycieli, dziennikarzy, przedstawicieli handlowych, spikerów radiowych i telewizyjnych, polityków, prawników, biznesmenów, wykładowców itd. Coraz częściej dostrzega się znaczenie głosu w pracy nauczyciela. Przyczyną tego są zapewne częste problemy foniatryczne w środowisku nauczycielskim. Statystyki dotyczące zachorowania na otolaryngologiczne choroby zawodowe są zatrważające.
Co roku odnotowuje się 3,5 tys. przypadków chorób narządu głosu, z czego 90% chorych stanowią nauczyciele. Badania wykazały, że tak duża częstotliwość chorób narządu głosu wynika z nadmiernego wysiłku głosowego, a 71% chorych nigdy nie miało szkolonego głosu. Z kolei u nauczycieli, u których przeprowadzono kształcenie emisji głosu, zachorowalność na choroby narządu głosu była stosunkowo niska. Dlatego śmiało można powiedzieć, że podstawą w dbałości o głos jest jego codzienna higiena i poprawne nawyki. Jeżeli głos jest naszym narzędziem pracy, w szczególności powinniśmy zadbać o sprawność strun głosowych, by mogły nam służyć przez długie lata.
Prawidłowy głos powstaje, gdy fałdy głosowe mają niezmienioną strukturę, a błona śluzowa gardła i krtani jest prawidłowo nawilżona. Nie można zapomnieć o prawidłowej emisji głosu. Początkowe problemy z głosem pojawiają się już w pierwszych latach pracy, a do zmian ewidentnych i uciążliwych dochodzi po ok. dziesięciu latach pracy głosem.
W chorobach narządu głosowego najczęściej pojawiają się dwa podstawowe objawy: dysfonia oraz afonia.
Najczęściej spotykane objawy dysfonii zawodowych to: nawykowe chrząkanie, uczucie przeszkody w gardle, drapanie w gardle i kaszel, zmatowienie głosu, zawężenie skali głosu, trudności w wydawaniu wysokich i niskich dźwięków, okresowe zaniki głosu, utrwalona chrypka, nadmierna suchość gardła i krtani.
Afonia to bezgłos, czyli zupełna utrata dźwięczności głosu.
U osób, które długo używają głosu w niewłaściwy sposób, przeciążają go, mogą pojawić się zmiany organiczne w krtani. Należą do nich: guzki, polipy, modzele, owrzodzenia kontaktowe, zapalenia, obrzęki, nieżyty. Zmiany te, gdy zostaną zlekceważone i utrwalone, wymagają specjalistycznego leczenia, nierzadko chirurgicznego.
Z dnia na dzień znaczenie głosu w pracy zawodowej rośnie, pracodawcy coraz chętniej przyjmują osoby o czystym, miłym głosie, eleganckiej wymowie oraz posiadających umiejętność operowania głosem. Dlatego dbajmy o nasze gardło i krtań każdego dnia, a w szczególności jeśli głos to nasze narzędzie pracy. Tego narzędzia nie da się po prostu odłożyć na półkę, czy oddać do naprawy. Z konsekwencjami braku dbałości o gardło będziemy borykać się każdego dnia.
Lek. Laryngolog Dawid Matyniak